Ứng dụng học máy (Machine learning) để dự báo chuyến bay trễ đến sân bay Changi (Singapore), Nghiên cứu phát hiện giao dịch bất thường (Fraud detection) cho ứng dụng ZaloPay (Công ty Zion/VNG), Đánh giá đường cong lãi suất (Yield curve) cho Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) là 3 trong nhiều dự án được nhóm nghiên cứu của Viện John von Neumann ĐHQG-HCM (Viện JVN) thực hiện, góp phần khẳng định trí tuệ của người Việt trẻ trong lĩnh vực Khoa học dữ liệu (Data Science).

Trẻ, sáng tạo, giỏi chuyên môn

    Viện JVN hiện có 15 nghiên cứu viên và hơn 15 cộng tác viên nghiên cứu, tuổi đời đều chưa đến 40. Phần lớn trong số này là những học viên xuất sắc của Viện JVN được giữ lại làm việc sau khi tốt nghiệp chương trình thạc sĩ tại đây. Theo ThS Lê Minh Quốc, Chánh văn phòng Viện JVN, nguồn nhân lực chất lượng cao nghiên cứu về khoa học dữ liệu ở Việt Nam không nhiều, các đơn vị bên ngoài thường chỉ có một, hai người chuyên về lĩnh vực này, vì vậy có thể nói Viện JVN là nơi tập trung chất xám nghiên cứu về khoa học ứng dụng lớn nhất Việt Nam hiện nay.

    TS Nguyễn Minh Trung - Phó Viện trưởng Viện JVN cho biết: “Ngoài lực lượng cơ hữu này, Viện còn có hơn 40 giáo sư và chuyên gia đầu ngành trong các lĩnh vực khoa học tiên tiến, đang làm việc ở nước ngoài luôn sẵn sàng hỗ trợ Viện. Điều này đã giúp cho Viện JVN trở thành một Knowledge Hub - Trung tâm kết nối học thuật”.

    Với ba mảng nghiên cứu chính: Khoa học máy tính ứng dụng khoa học phân tích dữ liệu,  Tài chính tính toán định lượng và Cách tân đổi mới sáng tạo, Viện JVN trở thành đối tác tin cậy của các doanh nghiệp trong việc tư vấn hỗ trợ, triển khai các dự án.

    Năm 2016, các dự án đã mang về 8 tỷ đồng cho JVN cao gấp 8 lần so với nguồn ngân sách nhà nước phục vụ đào tạo và gấp 4 lần so với nguồn kinh phí được cấp cho nghiên cứu khoa học.

Giải bài toán về chuyến bay đến trễ cho ATMRI

    Ứng dụng học máy - phương pháp mô phỏng trí tuệ con người - để nghiên cứu và dự đoán chuyến bay đến trễ là dự án mới nhất Viện JVN bàn giao trong thời gian gần đây. Dự án được Viện Nghiên cứu và quản lý hàng không ATMRI (thuộc ĐH Công nghệ Nanyang, Singapore) tiếp nhận, nhằm làm rõ nguyên nhân và dự đoán các chuyến bay trễ giờ tại sân bay Changi với độ chính xác theo phút.

    PGS.TS Quản Thành Thơ - Trưởng dự án nói: “Trước chúng tôi đã có một số nhóm nghiên cứu nổi tiếng ở Singapore đưa ra lời giải cho bài toán này nhưng chưa hoàn toàn thuyết phục ATMRI về chuyên môn. Hai thành viên trong nhóm sang Singapore trình bày giải pháp và được yêu cầu đăng ký đấu thầu trên cổng thông tin chính thức của chính phủ Singapore. Tôi nghĩ dự án thuyết phục nhờ ở chất lượng chuyên môn và giá bỏ thầu hợp lý”.

    Sau khi trúng thầu, nhóm nghiên cứu được cung cấp bộ dữ liệu về 12 sân bay chính ở khu vực Đông Nam Á trong 10 tháng để phân tích, xây dựng mô hình. Nhóm đã chuyển giao kết quả nghiên cứu cho ATMRI gồm: xử lý, khảo sát và phân tích dữ liệu ADS-B để xây dựng các phân bố xác suất và độ trễ ở từng sân bay, trên cả đường bay; xác định sự tương quan về độ trễ giữa các sân bay trong mạng lưới; xác định một số nguyên nhân quyết định tới độ trễ; xây dựng đường bay chuẩn khi máy bay đáp ở các sân bay. Các đặc trưng này sẽ được mô hình đánh giá và phân tích mức độ ảnh hưởng trong các chuyến bay trễ.

    ThS Lê Minh Quốc cho biết dự án được ATMRI đánh giá tốt và sẽ đưa thử nghiệm thực tế trong thời gian tới. Với thành công này, phía đối tác Singapore thông báo cho Viện JVN chuẩn bị sẵn sàng để tiếp tục tham gia đấu thầu các dự án nghiên cứu mở rộng và giải những bài toán khác cho họ trong lĩnh vực này.

Mô hình “Tam giác tri thức”

    Ngoài dự án của Singapore, Viện JVN còn thực hiện nhiều dự án cho các công ty của Hoa Kỳ, Nga như Dự án Tenpoint 7 và Dự án Bueseed. “Nhóm cũng nghiên cứu dữ liệu, sử dụng phương pháp máy học để giúp các công ty hiểu khách hàng và quản lý các mảng hoạt động để tăng doanh thu”, ThS Lê Minh Quốc cho biết.

     “Thông thường, khi nhận các dự án từ doanh nghiệp, công việc sẽ được lên kế hoạch triển khai chi tiết. Trong kế hoạch này, một phần công việc phù hợp sẽ được giao cho các học viên đang theo học chương trình cao học của Viện dưới sự hướng dẫn của các nghiên cứu viên JVN. Điều này thể hiện sự chặt chẽ trong mô hình tam giác tri thức: Đào tạo - Nghiên cứu khoa học - Hợp tác doanh nghiệp mà Viện đang xây dựng và hoàn thiện” - ThS Quốc nói thêm.

    Viện JVN là một trong những đơn vị tiên phong áp dụng hiệu quả mô hình “Tam giác tri thức”. Viện đào tạo thế hệ trẻ tiếp thu nguồn tri thức mới, bắt kịp xu hướng của thế giới trong nghiên cứu khoa học công nghệ, đặc biệt ngành Khoa học dữ liệu. Ngược lại, những kiến thức thực tế từ dự án làm nâng cao chất lượng đào tạo, giúp đào tạo sát với yêu cầu của thực tế. Mỗi năm có đến 5-7 học viên của Viện nhận được học bổng Eiffel của Pháp và hiện là đơn vị có số người nhận được học bổng này cao nhất Việt Nam.

    Hiện Viện JVN đào tạo 3 chương trình thạc sĩ: Khoa học máy tính, Tài chính tính toán định lượng và Cách tân, lãnh đạo và sáng nghiệp.

ĐOÀN CHÂU